Советлар чорында Лаемтамак хакимиятендђ дђ колхозчылык хакимлек сљргђн. Сазлыклар чолганышындагы авыллар барлы-юклы кырларында иген чђчеп њстергђннђр. Авылларныћ кайсыберлђрендђ атлар њрчетеп, кайсыларында сыер фермалары эшлђп килгђн. Књрђсећ, сљтен, маен џђм башка продукциялђрне сазлыклар аркылы шђџђргђ илтеп тапшырулар ќан газабына ђйлђнгђнгђдер, колхоз урынына "Коопзверопромхоз” эшли башлаган.  Аучылар  табышларын, балыкчылар  балыкларын, мњк ќилђге џђм башка табигать байлыкларын урынында гына оешманыћ кабул итњ пунктларына тапшырганнар.

Књлђ сугу (мешковина) яисђ юкђдђн сугылган капчыклар белђн ул заманаларда сазъяк авыллары илебезне тђэмин итеп торганнар. Бер књлђ 35 тиен тора, 10 књлђне пачкалап, кибеткђ яисђ кабул итњ пунктына тапшыргач, 3 сум 50 тиен акчага исђплђп, шућа азык-тљлек, кљнкњреш кирђк-яракларын алганнар.

Елга буйларында яхшы юкђлекне сайлап, ирлђр џђм хатын-кызлар кул кљймђлђре белђн юкђ салырга барганнар. Июнь ае яисђ юкђ агачы чђчђк атканчыга кадђр, бер ай урманда торып, икенче кљзгђ кадђр ќитђрлек итеп юкђ ђзерлђгђннђр.

Шома, ботаксызрак зифа юкђлђрне сайлап, балта белђн чабып екканнар џђм ботакларын ботаклагач, агачныћ кабыгын салдырып алганнар. Бигрђк тђ агач чђчђк атмаган чорда кабыгы яхшы кубарылган. Кљненђ 60-100ђр агач юкђ чабып, алардан сал ясап, 1-2 айга елга суына батырганнар. Димђк, су тљбеннђн алырга кљзгђ таба гына барганнар. Судан тартып чыгарып, тагын бер кат кытыршы кабыгын салдырганнан соћ, юкђне элеп киптергђч калган сап-сары хуш-исле мунчала – тљп чимал инде. Сазъяк авылларында џђрбер йортта станоклар, махсус ясалган кылыч, калаклар ярдђмендђ ике кеше басып књлђ сукканнар. Аларныћ берсенђ утырып эшлђргђ дђ яраган.

Тђќрибђле ике хатын-кыз кљненђ 20-25 књлђ сукканнар. Ђйтергђ кирђк, бу эшкђ бала-чагалар да ќигелгђннђр. Сазъяк балалары шул чорда књлђ сугып балалык елларын, яшьлеклђрен уздырганнар. Ђнилђре промхоз ђгъзалары буларак, аларга аена књпмедер књлђ сугу планы салына иде. Сазъяк хатыннары књлђ сугып лаеклы ялга чыктылар. Књлђ сугу 20 ел элек, «Коопзверопромхоз» белђн бергђ бетте. Ничек кенђ булмасын, ишек алдында егерме беренче гасыр, синтетик капчыклар белђн кибетлђр тулып тора.

Бу юлы Лаемтамак авылына баруыбызда пенсионер Сђлиха апа Кальметова урманнан коры агачлар китереп,  ишек алдында књлђ станогы ясаган. Кылычын, калагын кешелђрдђн табып, 1-2 књлђ сугып, ничек капчыклар эшлђгђннђрен књрсђтте. Оешманыћ элекке директоры Таџир абый Нигъмђтуллинны (рәсемдә)  да чакырдык.

Ир-егетлђр књлђ сукмасалар да, Таџир абый кебек ятимнђр, тамакларын асрап, љслђренђ кияр љчен, књлђ сугарга мђќбњр булганнар.

Н.САФИУЛЛИНА.