Кечкенђдђн љйрђнелгђн туган тел халык йљрђген шигърият
белђн сугарып кына калмый, аныћ књћелендђ милли горурлык хислђре дђ уята,
ата-бабаларыбыз теленнђн рухи лђззђт алу мљмкинлеге бирђ.
Кешенећ бљтен тормышы тел белђн бђйле. Безнећ миллђт
телебез – татар теле. Без шушы телдђ сљйлђшеп аћлашабыз, белем џђм тђќрибђ
туплыйбыз. Сњз байлыгы чикле булса, телђгђн фикерећне аћлатып бирње авыр. Шућа
књрђ гомуми ђдђби телне њзлђштерергђ, књп укырга, хђтердђ калдырырга кирђк.
Ђ тел – тарихи књренеш. Татар теле зур њсеш юлы њткђн.
Бљтен халык казанышы, мећнђрчђ, миллионнарча кешелђрнећ
књп гасырлык иќаты ќимеше безгђ камил, дљрес, матур сђнгать тљре булып килеп
ќиткђн. Менђ шушы чиксез кыйммђтле тел хђзинђсеннђн ућышлы файдалана белђбезме,
њстерђ барабызмы? Шуныћ љчен дђ туган телен кадерлђп саклау, њстерњ,аныћ
сафлыгы, матурлыгы љчен кљрђшњ – мђдђниятле, зыялы џђр кешенећ изге бурычы.
Бњгенге кљндђ телебездђге ялгыш татарларныћ, нигездђ,
ике телдђ, ягъни, туган џђм рус телләрендђ сљйлђшњлђре белђн бђйле. Рус телендђ
дђ эш итђ торган татар кешесе еш кына, њзе дђ сизмђстђн, туган теленђ урынсызга
рус сњзлђре китереп кертђ, џђм ул рус телендђге ђйлђнмђлђрне ялгыш сњзгђ-сњз,
(букваль) тђрќемђ итеп, туган тел љчен табигый булмаган ђйтемнђр, сњзтезмђлђр куллана
башлый. Шулай итеп, татар телендђ ясалма ђйлђнмђлђрнећ саны кљннђн-кљн арта
бара, телнећ бозылуы дђвам итђ.
Гади сљйлђм телендђ дђ, ђдђби телдђ дђ, бигрђк тђ
газета-журналларда, радио-телевидение тапшыруларында сњзлђрне ялгыш мђгънђдђ
куллану, кирђксез рус алымнарын, искергђн, кулланыштан чыккан гарђп, фарсы,
тљрек сњзлђрен кушып сљйлђњ џђм язу, сњзлђрнећ сљйлђмдђ њзара кагыйдђлђрен,
норманы бозу, туган тел љчен табигый булмаган ђйтелмђлђр, ќљмлђлђр куллану зур
урын алып тора. Кайбер калђм иялђре татар ђдђби теленећ њсешен, дљрес
кулланышын билгели торган, тел гыйлемендђ гомум кабул ителгђн кагыйдђлђрне
белмичђ яки белђ торып та санга сукмыйча, њз белдеклђре белђн, њзлђре дигђнчђ
генђ эш итђргђ яраталар. Нђтиќђдђ, тел чњплђнђ.
Без туган телебезне књз карасыдай сакларга, аћа тугры
булып, сњзлђрне бозмыйча, саф татар телендђ сљйлђшергђ тиеш. Моны истђн
чыгармаска кирђк. Телебезне сакласак, халкыбыз да яшђр.
Язмамны Гомђр Бђширов сњзлђре белђн бетерђсем килђ. "Халыкныћ
ић зур байлыгы, ић кадерле рухи хђзинђсе, џичшиксез, аныћ теле. Халык њзенећ
телен, оста бакчачы кебек, яман ќиллђрдђн, рђхимсез салкыннар куырудан саклап,
мећ еллар буена њстереп килгђн, аны љзлексез баетып, матурлап, ић тирђн
фикерлђрен, ић нечкђ хислђрен дђ аћлатып бирер дђрђќђгђ ќиткергђн”.
Регина ГЫЙЛЬМАНОВА,
Киндерле урта мђктђбенећ
11 сыйныф укучысы.
| 
